Ελληνικά τυριά ΠΟΠ και ΠΓΕ

Σύμφωνα με τον κανονισμό 510/2006 της ΕΕ, ως «Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης – ΠΟΠ» νοείται το όνομα μια περιοχής, ενός συγκεκριμένου τόπου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις μιας χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου που κατάγεται από αυτήν την περιοχή, το συγκεκριμένο τόπο ή χώρα, και του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον , που περιλαμβάνει τους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες και του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία λαμβάνουν χώρα στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή.

Ως «Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη – ΠΓΕ» νοείται το όνομα μιας περιοχής, ενός συγκεκριμένου τόπου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις μιας χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου που κατάγεται από αυτήν την περιοχή, το συγκεκριμένο τόπο ή τη χώρα, του οποίου η συγκεκριμένη ποιότητα, η φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό μπορούν να αποδοθούν στη γεωγραφική αυτή καταγωγή και του οποίου η παραγωγή ή/και μεταποίηση ή/και η επεξεργασία πραγματοποιούνται στην οριοθετημένη περιοχή.

Όσον αφορά τα τυριά, οι φυλές των αγροτικών ζώων, ο τρόπος διαχείρισης και εκτροφής των ζώων, οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής μαζί με τη μέθοδο παρασκευής και ωρίμανσης των τυριών αποτελούν τους παράγοντες εκείνους οι οποίοι κάνουν ένα τυρί να ξεχωρίσει και να αποτελέσει τμήμα της παράδοσης μιας περιοχής. Η προστασία των ονομασιών προέλευσης και των γεωγραφικών ενδείξεων μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης των μειονεκτικών και απομακρυσμένων περιοχών, αυξάνοντας την αναγνωρισιμότητα των προϊόντων και κατά συνέπεια τα εισοδήματα των παραγωγών. Ταυτόχρονα, οι προστατευόμενες οι ονομασίες κατοχυρώνουν και τους καταναλωτές, σχετικά με την προέλευση των προϊόντων που αγοράζουν.

Για να χαρακτηριστεί ένα τυρί ΠΟΠ (προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) πρέπει να έχει ορισμένα στοιχεία:

Να παράγεται και να ωριμάζει εντός αυστηρά προκαθορισμένης γεωγραφικής ζώνης

Η πρώτη ύλη απ’ όπου προέρχεται να παράγεται επίσης εντός της ίδιας ζώνης

Να μην χρησιμοποιούνται χημικά πρόσθετα κατά την παραγωγή του.

Να κατασκευάζεται με παραδοσιακές τεχνικές σε φυσικές συνθήκες.

Πάμε νε δούμε τα Ελληνικά Τυριά ΠΟΠ και ΠΓΕ:

1. Ανεβατό: φτιάχνεται από αιγοπρόβειο γάλα.  Είναι μαλακό, λευκό τυρί και τρώγεται φρέσκο.  Μπορεί να μπει σε πίτες ή άλλα φαγητά, έχει γεύση πλούσια και λιπαρή.
2. Μπάτζος:  Άπαχο σχετικά τυρί άλμης που καλύτερος τρόπος να το φας είναι σε σαγανάκι.  Το ψήσιμο του αναδεικνύει την γεύση και το άρωμα.
3. Φέτα:  Ουδέν σχόλιο.  Το Νο 1 τυρί της Ελλάδας από πρόβειο γάλα συντηρημένο σε άλμη, μέσα σε βαρέλια ξύλινα ή τενεκέδες. Λευκό τυρί με ελαφρά ξινή γεύση.  Τρώγεται αυτούσιο συνοδεύοντας φαγητό ή φρούτα.  Μαγειρεύεται σε πίτες ή μαζί με κρέας και κοτόπουλο.
4. Φορμαέλα Αράχοβας:  Ένα ημίσκληρο τυρί σε μικρούς κυλίνδρους, μέτρια αλμυρό με γεμάτη γεύση.  Γίνεται πολύ ωραίο ψητό και τηγανιτό.  Γίνεται από πρόβειο γάλα.
5. Γαλοτύρι:  τυρί που ωριμάζει μέσα σε κάδους ή δοχεία με προσθήκη γάλακτος.  Είναι ξινούτσικο και ελαφρά γιαουρτόδες.  Εξαιρετική ποιότητα του θα βρείτε στο Πήλιο της Μαγνησίας.  Κατασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα.
6. Γραβιέρα  Αγράφων :  Μια από τις καλύτερες γραβιέρες της Ελλάδας.  Φτιαγμένη στο ορεινό όγκο των Αγράφων με το ψυχρό κλίμα, έχει όλα τα αρώματα και τις γεύσεις των χόρτων του βουνού.  Τρώγεται αυτούσια συνοδευμένη από ψωμί, φρούτα ή και το φαγητό.  Όταν λειώνει και ψήνεται δεν κάνει κρούστα.
7. Γραβιέρα  Κρήτης:  Μεγαλειώδες τυρί ιδιαίτερα όταν έχει ωριμάσει σε σπηλιές των Κρητικών βουνών.  Γεύση ελαφρά αλμυρή και γεμάτη από το βούτυρο και τις πρωτεΐνες του γάλακτος.  Έχει μικρές τρυπούλες και φτιάχνεται από αιγοπρόβειο γάλα.  Η καλύτερη ποιότητα είναι όταν γίνεται από αμιγές πρόβειο.  Τρώγεται κυριολεκτικά με κάθε τρόπο, αυτούσια ωμή με φρούτα και ψωμί σε ομελέτες ή μαγειρεμένη με κρέας αρνιού.
8. Γραβιέρα Νάξου:  Η μοναδική από αγελαδινό γάλα.  Ελαφρά κίτρινη με φίνο άρωμα και σπάνια γεύση.  Κατασκευάζεται αποκλειστικά στην Νάξο και είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά τυριά.  Τρώγεται όπως όλες οι γραβιέρες ωμή ή ψημένη.  Ο καλύτερος τρόπος για να αναπτυχθούν οι γεύσεις είναι με φρούτα του καλοκαιριού, σταφύλια, σύκα. Πεπόνι.
9. Καλαθάκι Λήμνου:  Λευκό τυρί που συντηρείται σε άλμη, έχει το σχήμα του μικρού καλαθιού που ωριμάζει μέσα του.  Πιο αλμυρό από την φέτα με μεστή και γεμάτη γεύση.  Κατασκευάζεται από πρόβειο γάλα ή και μίγμα αιγοπρόβειου.  Ένα καταπληκτικό τυρί που σφραγίζει μέσα του  όλα τα αρώματα των βουνών του νησιού της Λήμνου.
10. Κασέρι:  Ένα πολύ δημοφιλές τυρί που φτιάχνεται από πρόβειο γάλα με την τεχνική της ελαστικής τυρόμαζας που μας ήλθε πριν από εκατοντάδες χρόνια από την Ιταλία.  Έχει ήπιο άρωμα και γεύση και είναι μαλακό στο μάσημα.  Το αγαπούν πολύ οι ηλικιωμένοι.  Λιώνει ομοιόμορφα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την κατασκευή πίτσας.
11. Κατίκι Δομοκού:  Ένα ελαφρύ αλοιφώδες τυρί που φυλάσσεται σε δοχεία.  Από αιγοπρόβειο γάλα.  Κατάλληλο για ελαφρά διατροφή.  Με ελαφρύ άρωμα και γεύση.  Τρώγεται ως επιτραπέζιο τυρί
12. Κεφαλογραβιέρα:  Μια αλμυρούτσικη γραβιέρα για όσους αγαπούν τα πικάντικα και νόστιμα τυριά.  Κατασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα και κάνει υπέροχα σαγανάκια.  Είναι σκληρό τυρί και αν είναι καλά ωριμασμένο κάνει και για τα μακαρόνια.  Αγαπημένο τυρί των μερακλήδων.
13. Κοπανιστή:  Ένα υπερπικάντικο αλοιφώδες τυρί που πιπερίζει.  Ο ιδανικός μεζές για ούζο και τσίπουρο.  Ωριμάζει κάτω από τον καυτό ήλιο των Κυκλάδων και κατασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα.  Το ελληνικό ροκφόρ θα λέγαμε.  Τρώγεται και σε πίτες με καταπληκτικά αποτελέσματα.
14. Λαδοτύρι Μυτιλήνης:  Ένα μεγαλειώδες πικάντικο τυρί πολύ πιπεράτο που για ένα διάστημα ωριμάζει μέσα στο λάδι.  Στις μέρες μας για λόγους διακίνησης πλέον παραφινώνεται εξωτερικά.  Κατασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα και είναι επιτραπέζιο τυρί.  Το γνήσιο λαδοτύρι έχει χρώμα κιτρινοκόκκινο και είναι τυρί μεστής γεύσης και εντόνου αρώματος.  Φτιάχνεται αποκλειστικά στην νήσο Μυτιλήνη.
15. Μανούρι:  Φτιάχνεται στην Μακεδονία και Θεσσαλία και είναι μια ολόπαχη μυζήθρα από πλήρες γάλα.  Το βούτυρο δίνει μια μεστή γεύση στο τυρί και οι πρωτεΐνες του γάλακτος του ολοκληρώνουν την γεύση.  Τρώγεται φρέσκο σαν επιτραπέζιο τυρί και μπορεί να συνοδευτεί από μέλι και ξηρούς καρπούς.  Ελαφρά αλμυρό.  Αν παλαιωθεί σκληραίνει και είναι ιδανικό για Μακαρονάδες.
16.  Μετσοβόνε:  Ένα τυρί  από μίγμα αγελαδινού και πρόβειου με ένα παλ κίτρινο χρώμα καπνισμένο και φτιαγμένο με την τεχνική της ελαστικής τυρόμαζας.  Έχει σχήμα κυλίνδρου και τρώγεται αυτούσιο ή στην σχάρα.  Μπορεί να κάνει υπέροχες καπνιστές πίτσες.  Φέρει το όνομα της  πόλης που κατασκευάστηκε του Μετσόβου.  Δημιούργημα του τυροκομείου του ιδρύματος Τοσίτσα.
17. Πυκτόγαλο Χανίων:  Ένα απλό καθημερινό τυρί που γίνεται στον νομό Χανίων της Κρήτης.  Έχει γιαουρτώδη υφή ελαφρά υπόξινη γεύση και τρώγεται με το κουτάλι .  Μπαίνει σε πιτούλες ή και τρώγεται αυτούσιο.
18. San Μιχάλη:  Ένα από τα καλύτερα τυριά της χώρας μας , πλούσιο σε άρωμα και γεύση.  Κατασκευάζεται αποκλειστικά από αγελαδινό γάλα σε μεγάλα κεφάλια.  Στην Σύρο υπήρχαν εδώ και αιώνες αγελάδες οι οποίες δίνουν το πλούσιο και αρωματικό τους γάλα για την κατασκευή αυτού του τυριού.  Το τυρί έχει το όνομα του αγίου Μιχαήλ που δοξάζεται σε ομώνυμη εκκλησία του νησιού.  Η γεύση του είναι πικάντικη και ακουμπάει ελαφρά την γεύση της Παρμεζάνας.  Τρώγεται αυτούσιο με ψωμί ή φρούτα.
19. Σφέλα ή Φέτα της φωτιάς:  Ένα είδος φέτας με αναθερμασμένη τυρόμαζα που φτιάχνεται στην δυτική Πελοπόννησο  και αρέσει πολύ.  Είναι τυρί άλμης όπως η φέτα και τρώγεται με τους ίδιους τρόπους.  Κατασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα.
20. Ξυνομυζήθρα Κρήτης:  Ένα εντελώς χαρακτηριστικό τυρί της Κρήτης, όπου η μάζα αφήνεται για 24 ώρες σε φυσική θερμοκρασία για να ξινίσει.  Ιδανικό για πίτες.
21. Ξύγαλο Σητείας: Αιγορπόβειο αλοιφώδες τυρί της Σητείας της Κρήτης. Αρχικά, παραγόταν στη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν το κατσικίσιο και το πρόβειο γάλα λιγόστευαν, οπότε δεν επαρκούσαν για τη δημιουργία σκληρών τυριών, ενώ και οι θερμοκρασίες ευνοούσαν την φυσική οξίνιση του τυροπήγματος. Οι νοικοκυρές ή οι παραδοσιακοί τυροκόμοι χρησιμοποιούσαν ειδικά πήλινα δοχεία (κουρούπια), που βοηθούσαν στην απομάκρυνση του ορού, χωρίς να σπάσει το πήγμα.
22. Αρσενικό Νάξου: Εμβληματικό τυρί της ορεινής Νάξου. Παραδοσιακά παραγόταν στα πετρόχτιστα μητάτα, από το γάλα των ζώων (αιγών και προβάτων) που έβοσκαν ελεύθερα στις πλαγιές. Η ονομασία του μάλλον συνδέεται με τον δυνατό και έντονο χαρακτήρα του, αλλά και με το γεγονός ότι προέρχεται από πλήρες, πλούσιο σε λιπαρά, γάλα, σε αντιδιαστολή με το «θηλυκοτύρι» που προέρχεται από τυρόγαλα. Μυρωδάτο, με ψημένα αρώματα βουτύρου, ξηρών καρπών και ζύμωσης. Σκληρό, μα με λιπαρή υφή, λιώνει στο στόμα, έχει αψιά, γλυκοπικάντικη και αλμυρή γεύση, πιο πιπεράτη και τσουχτερή καθώς παλαιώνει. Το Αρσενικό είναι επιτραπέζιο τυρί που σερβίρεται αφού μείνει μισή ώρα εκτός ψυγείου, να ιδρώσει και να ζεσταθεί για να βγάλει αρώματα και να απαλύνει η υφή του. Του πάνε τα ερυθρά, παλαιωμένα ξηρά κρασιά, αλλά και λευκά, λιπαρά, περασμένα από βαρέλι, όπως Chardonnay και Ασύρτικο. Οι Αξιώτες το ευχαριστιούνται σκέτο, με ρακή. Δοκιμάστε το κι εσείς λακωνικά: ως έχει ή με λίγο μέλι θυμαρίσιο κυκλαδίτικο. Ενδιαφέρον είναι και σε πιο φαντεζί συνταγές, όπως σε σαγανάκι με μαρμελάδες και τσάτνεϊ. Στη Νάξο το τρίβουν επίσης πάνω από γιουβέτσια και μακαρονάδες.
23. Κρασοστύρι Κω ή τυρί της Πόσιας (ΠΓΕ): λευκό τυρί από πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα που βαπτίζεται και ωριμάζει στην οινολάσπη.

Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc

ΠΗΓΗ: Ζούμε καλύτερα

PHOTO: pixabay