Αυτοσαμποτάζ: Γιατί το κάνουμε και πώς να το ξεπεράσουμε
Υπάρχει ένας μύθος ότι οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι στον κόσμο δεν σαμποτάρουν ποτέ τον εαυτό τους, αλλά αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Το αυτοσαμποτάζ είναι κάτι που όλοι οι άνθρωποι βιώνουν, ανεξάρτητα από το επίπεδο επιτυχίας τους. Ακόμη και οι πιο διάσημοι ηγέτες, επιχειρηματίες και καλλιτέχνες έχουν βιώσει στιγμές όπου ο φόβος, η αμφιβολία και οι παλιές τους πεποιθήσεις τους κράτησαν πίσω. Η διαφορά είναι ότι έχουν μάθει να αναγνωρίζουν αυτές τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και να τις αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά.
Το αυτοσαμποτάζ προκύπτει από τη δομή του ανθρώπινου εγκεφάλου και την τάση του να αποφεύγει την -φυσική η ψυχολογική- απειλή. Όταν αισθανόμαστε ότι μια κατάσταση είναι απειλητική – ακόμα κι αν αυτή η απειλή είναι απλώς μια νέα πρόκληση – ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να μας προστατέψει αποτρέποντάς μας από το να προχωρήσουμε. Αυτή η προστασία μπορεί να εκδηλωθεί ως αναβλητικότητα, τελειομανία, αυτοαμφισβήτηση ή ακόμα και η συνειδητή αποφυγή ευκαιριών που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στην επιτυχία.
Οι βασικές αιτίες του αυτοσαμποτάζ
- Χαμηλή αυτοεικόνα
Όταν ένα άτομο έχει χαμηλή αυτοεικόνα σε κάποιον τομέα της ζωής του, είναι πιο πιθανό να σαμποτάρει τον εαυτό του σε αυτόν τον τομέα. Για παράδειγμα, αν κάποιος πιστεύει ότι δεν είναι ικανός να μιλήσει δημόσια, μπορεί να αποφεύγει να αναλαμβάνει ηγετικούς ρόλους που απαιτούν ομιλίες, ακόμα κι αν έχει τις ικανότητες να το κάνει.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι στον τομέα των σχέσεων. Κάποιος που δεν αισθάνεται αρκετά άξιος αγάπης μπορεί, υποσυνείδητα, να καταστρέφει τις σχέσεις του, επιλέγοντας συντρόφους που τον απορρίπτουν ή δημιουργώντας συγκρούσεις χωρίς πραγματικό λόγο.
- Εσωτερικευμένες πεποιθήσεις
Οι εσωτερικευμένες πεποιθήσεις διαμορφώνονται στην παιδική ηλικία και καθορίζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Αν ένα παιδί έχει μεγαλώσει ακούγοντας ότι «δεν είναι αρκετά έξυπνο» ή «δεν είναι ικανό να πετύχει», αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να το ακολουθούν στην ενήλικη ζωή του.
Για παράδειγμα, ένας ταλαντούχος επαγγελματίας μπορεί να αποφεύγει να διεκδικήσει την προαγωγή που θέλει, πιστεύοντας βαθιά μέσα του ότι δεν είναι αρκετά καλός για αυτή τη θέση. Παρόλο που οι γύρω του βλέπουν τις ικανότητές του, εκείνος μπορεί να αυτοσαμποτάρεται μη διεκδικώντας αυτό που αξίζει.
- Φόβος αποτυχίας
Ο φόβος της αποτυχίας είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους αυτοσαμποτάζ. Αν κάποιος φοβάται την αποτυχία, μπορεί να μην προσπαθεί καν να επιτύχει τους στόχους του, προκειμένου να αποφύγει την απογοήτευση μιας ενδεχόμενης αποτυχίας.
Για παράδειγμα, κάποιος που θέλει να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση αλλά φοβάται ότι δεν θα πάει καλά, μπορεί να αναβάλλει συνεχώς την έναρξή της, βρίσκοντας συνεχώς δικαιολογίες όπως «δεν είναι η κατάλληλη στιγμή» ή «δεν έχω αρκετή εμπειρία» η «δεν έχω τις κατάλληλες δεξιότητες». Έτσι, παραμένει σε μια ασφαλή, αλλά ανικανοποίητη επαγγελματική ζωή.
Άλλο παράδειγμα είναι στον τομέα των σπουδών. Ένας φοιτητής που φοβάται ότι δεν θα καταφέρει να πάρει καλούς βαθμούς μπορεί να μην διαβάζει καθόλου, προτιμώντας να αποτύχει λόγω έλλειψης προετοιμασίας παρά να προσπαθήσει και να μην πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
- Υπερβολική ανάγκη για έλεγχο
Η ανάγκη για απόλυτο έλεγχο μπορεί να οδηγήσει στο αυτοσαμποτάζ, καθώς αποτρέπει το άτομο από το να δοκιμάσει νέες εμπειρίες ή να πάρει ρίσκα.
Για παράδειγμα, ένας επιχειρηματίας που θέλει να διατηρεί πλήρη έλεγχο της εταιρείας του μπορεί να αρνείται να αναθέτει καθήκοντα σε άλλους, με αποτέλεσμα να εξαντλείται και η επιχείρησή του να μην αναπτύσσεται όσο θα μπορούσε.
Στην προσωπική ζωή, κάποιος που φοβάται να χάσει τον έλεγχο σε μια σχέση μπορεί να αποφεύγει να δεσμευτεί συναισθηματικά, φοβούμενος ότι αν αφεθεί, μπορεί να πληγωθεί. Αυτή η συμπεριφορά όμως τον οδηγεί στη μοναξιά, κάτι που στην πραγματικότητα δεν επιθυμεί.
Πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε το αυτοσαμποτάζ
- Αναγνωρίστε τα μοτίβα αυτοσαμποτάζ
Γράψτε τις στιγμές που νιώθετε ότι μπλοκάρετε τον εαυτό σας και προσπαθήστε να εντοπίσετε τις αιτίες πίσω από αυτές τις συμπεριφορές.
- Αντικαταστήστε τις αρνητικές πεποιθήσεις
Εργαστείτε πάνω στις παλιές πεποιθήσεις που σας κρατούν πίσω και αντικαταστήστε τις με νέες, πιο ενδυναμωτικές σκέψεις. Αντί να λέτε «Δεν είμαι αρκετά καλός», πείτε «Έχω ικανότητες και μπορώ να μάθω ό,τι χρειάζεται».
- Θέστε μικρούς, εφικτούς στόχους
Ξεκινήστε με μικρά βήματα που θα σας βοηθήσουν να αποκτήσετε αυτοπεποίθηση. Αν θέλετε να αλλάξετε δουλειά, στείλτε πρώτα ένα βιογραφικό αντί να περιμένετε να νιώσετε απόλυτα έτοιμοι.
- Αποδεχτείτε ότι η αποτυχία είναι μέρος της εξέλιξης
Η αποτυχία δεν είναι ένδειξη ανικανότητας, αλλά ένα φυσιολογικό βήμα προς την επιτυχία. Οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι αποτυγχάνουν πολλές φορές πριν πετύχουν.
- Απευθυνθείτε σε έναν ειδικό
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τις βαθύτερες αιτίες του αυτοσαμποτάζ σας και να σας καθοδηγήσει προς την αλλαγή.
Το αυτοσαμποτάζ είναι μια κοινή ανθρώπινη συμπεριφορά που μπορεί να μας απομακρύνει από την ευτυχία και την επιτυχία. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας τις αιτίες του και εφαρμόζοντας πρακτικές στρατηγικές, μπορούμε να το ξεπεράσουμε και να χτίσουμε μια ζωή γεμάτη αυτοπεποίθηση και ικανοποίηση.
Τζωρτζίνα Σπέντζου
Ψυχοθεραπεύτρια & Coach
6944347144
Instagram: georgina.spentzou
Linked In: Georgina Spentzou
Διάβασε online το τεύχος Απριλίου του Psychiko News
PHOTO: PIXABAY