Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η αδιαφορία.

Βιβλίο Θρησκευτικών Γυμνασίου, στα πρώτα χρόνια της παρουσίας μου ως εκπαιδευτικού στις τάξεις. Έγραψα αυτή τη φράση στον πίνακα, κάναμε brainstorming, ελληνιστί  ιδεοθύελλα. Την έβαλα και σε ερώτηση ανάπτυξης στο διαγώνισμα του τριμήνου. Και με στοίχειωσε.  Η φράση αποδίδεται στον Αμερικανό θεολόγο, Joseph Fletcher. «Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η αδιαφορία». Μου έμεινε χαραγμένη στο μυαλό.  Ενώ ήταν τόσο απλή και ξεκάθαρη, μου προκάλεσε μια υπαρξιακή σύγχυση. Σκέφτηκα ότι λύνει πολλά από τα σημερινά προβλήματα της κοινωνίας μας. Είναι καθαρά ποιοτική η διαφορά του ανθρώπου που δηλώνει την παρουσία του σε έναν χώρο με την παρέμβαση, τη συμμετοχή, ακόμα και τη διαφωνία του. Ο άνθρωπος που αδιαφορεί και σιωπά προκαλεί μακροπρόθεσμα μεγαλύτερο τραύμα.

Η σιωπή και η αδιαφορία είναι η μάστιγα της εποχής μας, εξού και τα προβλήματα στις σχέσεις όπως το φαινόμενο του ghosting, της μετατροπής ενός ανθρώπου που γνωρίζαμε και συναστρεφόμασταν, του ανθρώπου που είχαμε αναπτύξει κάποια μορφή επικοινωνίας σε φάντασμα με τις ανάλογες αντιδράσεις. Κενό, καμιά αντίδραση, σιωπή.  Η σιωπή τραυματίζει περισσότερο από τη σύγκρουση. Η σύγκρουση θα οδηγήσει και στην εξωτερίκευση των σκέψεων και των συναισθημάτων και ίσως πιθανά με την κατάλληλη καθοδήγηση στην εξεύρεση λύσης. Η σιωπή όμως, η αδιαφορία είναι τα νέα ψυχολογικά όπλα της εποχής μας. Διάφορες επιζήμιες θεωρίες για «μη επαφή» , «no contact», κάνουν την εμφάνισής τους, άνθρωποι λειτουργούν εσκεμμένα στο να μην επικοινωνούν ώστε να χειραγωγήσουν έναν άλλον, να τον κάνουν να εξαρτηθεί και να ζητιανεύει για επικοινωνία.

Όσοι παρατηρούν την κοινωνία και προβληματίζονται για τα φαινόμενα, θα πρέπει να αναλογιστούν την πιθανή λύση και να αναζητήσουν το αντίδοτο σε όσα συμβαίνουν.

Όταν μια νέα ανάρτηση για σχολική βία, για ένα νέο περιστατικό σχολικού εκφοβισμού, έρχεται στην επικαιρότητα, θυμάμαι αμέσως αυτή τη φράση. Στην εποχή της σιωπής, του ghosting, της αδιαφορίας και της εξαφάνισης, καταγράφεται η τάση της απομάκρυνσης ως τρόπου αντίδρασης. Δεν θα μπω σε διαμάχη, δεν θα συγκρουστώ, θα σιωπήσω θα κάνω ότι δεν βλέπω, δεν θα μιλήσω, θα κοιτάξω τη δουλειά μου.  Μήπως πρέπει να κοιτάξουμε μέσα από ένα άλλο πρίσμα;

Το αντίδοτο; Η παρουσία και παρέμβαση.

Τελικά πόσα χάνουμε και πόσα θα είχαμε αλλάξει εάν δηλώναμε την παρουσία μας; Σε περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού, οι παρόντες, οι μάρτυρες του περιστατικού είναι αυτοί που μπορούν να ανατρέψουν την πορεία και εξέλιξή του. Συνήθως όλα γίνονται γιατί «πουλάμε μαγκιά»…  Σε ποιους τελικά «πουλάμε» τη μαγκιά;   Κάποιος την «αγοράζει»;

Οι θεατές, οι παρόντες, οι αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες έχουν μεγάλη δύναμη και ευθύνη. Ας μην «αγοράσουν» αυτές τις συμπεριφορές και ας μην κάνουν «ghosting» σε όποιον μπροστά στα μάτια τους, ενοχλείται, προσβάλλεται, εκφοβίζεται. Όταν εγκαίρως αντιδράσουμε, στο πρώτο πιο απλό βήμα εκδήλωσης μια συμπεριφοράς, μπορεί να υπάρχει μια τελείως διαφορετική συνέχεια στη δυναμική των περιστατικών.

Όταν όλα κλιμακωθούν είναι δύσκολο να ανατραπεί μια κατάσταση και απαιτεί εξειδικευμένη παρέμβαση και πρωτόκολλα επίλυσης συγκρούσεων ή διαχείρισης περιστατικών βίας και σχολικού εκφοβισμού.  Έχουμε μια υπερδύναμη μέσα μας, τη δύναμη της παρουσίας και της παρέμβασης, του ενδιαφέροντος. Δεν μιλάω καν για αγάπη. Η αγάπη είναι τόσο δύσκολή, πρακτικά. Ας κάνουμε το πρώτο βηματάκι. Ας δείξουμε ενδιαφέρον. Εκεί λοιπόν όταν συμβαίνει κάτι, μπροστά στα μάτια μας, αυτό το μικρό κάτι που νιώθουμε, αυτό που εάν ακούσουμε καλύτερα ενοχλεί έναν άλλο άνθρωπο, αυτό που μέσα μας μάς κάνει να μουδιάζουμε, να νιώθουμε άβολα, ας μην μείνουμε απαθείς και απλά να παρατηρούμε. Ας μην γελάσουμε, ας μην πάρουμε άθελά μας το μέρος αυτού που ασκεί βία. Ας δηλώσουμε την παρουσία μας και όλα θα αλλάξουν.

Το ξέρετε ότι είστε σούπερ ήρωες;

Χρυσάνθη Βαβέτση (PhDc) εκπαιδευτικός,

Δημοτική Σύμβουλος Φιλοθέης- Ψυχικού