Aπό το στρες στην αναβλητικότητα
Το στρες και η αναβλητικότητα, επηρεάζουν με πολλούς τρόπους τη ζωή μας. Πολλές φορές η αναβλητικότητα, είναι μια αντίδραση στο στρες και την ίδια στιγμή το στρες διατηρεί τη τάση μας για αναβλητικότητα. Υπάρχει λοιπόν, σύνδεση μεταξύ των δύο.
Ο μηχανισμός του στρες
Το στρες είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης μιας απειλής. Μια αντίδραση προσαρμογής σε μια κατάσταση για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε. Όταν όμως γίνεται χρόνιο, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις. Το χρόνιο στρες επηρεάζει πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας. Είναι μια συνεχής ενεργοποίηση του συμπαθητικού μας συστήματος, που είναι υποσύστημα του νευρικού μας συστήματος. To άτομο βιώνει μια κατάσταση έντασης που επηρεάζει τόσο το σώμα όσο και το μυαλό.
Το στρεσογόνο ερέθισμα ενεργοποιεί τον υποθάλαμο, όταν ο οργανισμός μας αντιλαμβάνεται μια απειλή. Στη συνέχει ενεργοποιείται η υπόφυση η οποία στέλνει σήμα στα επινεφρίδια για να εκκρίνουν κορτιζόλη και αδρεναλίνη, ώστε να μας προετοιμάσουν για δράση (fight or flight response). Η κορτιζόλη μειώνει τις λειτουργίες του οργανισμού που δεν είναι απαραίτητες για τη δράση, ενώ η αδρεναλίνη αυξάνει τη παροχή του αίματος και τη πίεση μας για να παλέψουμε ή να τρέξουμε. Στο χρόνιο στρες, ο οργανισμός μας βρίσκεται συνεχόμενα σε αυτή τη κατάσταση, αναγνωρίζοντας ως απειλητικά, διάφορα ερεθίσματα συνεχώς γύρω μας. Πότε λοιπόν ανακάμπτει το σώμα μας;
Το νευρικό σύστημα είναι συνεχώς σε υπερδιέγερση και έτσι το άτομο βιώνει διάφορα συμπτώματα, σωματικά, συναισθηματικά και συμπεριφορικά. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι η κόπωση, ο διαταραγμένος ύπνος, η ανησυχία, η ευερεθιστότητα, η απόσυρση, η υπερκατανάλωση. Όπως προαναφέρθηκε, μειώνονται λειτουργίες του συστήματος μας που δεν είναι απαραίτητες απέναντι σε μια απειλή, όπως οι λειτουργίες του ανοσοποιητικού και του πεπτικού συστήματος, συστήματα που στο χρόνιο στρες πιθανόν να υπολειτουργούν.
Ο μηχανισμός της αναβλητικότητας
Ας σκεφτούμε μια χρόνια κατάσταση στρες. Συνεχώς στο σύστημα μας χτυπάνε καμπανάκια για ερεθίσματα που ερμηνεύει ως επικίνδυνα. Είναι λογικό να νιώθει κανείς εξαντλημένος; Λόγω εξάντλησης, κάποιος μπορεί να δυσκολεύεται να τα φέρει εις πέρας με κάποιες υποχρεώσεις. Εδώ η αναβλητικότητα, λειτουργεί ως προστατευτικός οργανισμός. Το σώμα μας και το μυαλό μας δεν έχει την απαραίτητη ενέργεια να ανταπεξέλθει σε κάποιες δραστηριότητες, έτσι τις αποφεύγει. Αυτό δεν είναι έλλειψη προσπάθειας ή τεμπελιά. Είναι η προσπάθεια του οργανισμού μας να μας προστατεύσει, καθώς έχουμε φτάσει στα όριά μας.
H αναβλητικότητα, μοιάζει εμπόδιο στη καθημερινότητά μας, αλλά δρα σαν προστατευτικός μηχανισμός, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε καθημερινές δυσκολίες.
Η αναβλητικότητα, είναι μια καθυστέρηση, που λειτουργεί ταυτόχρονα σαν προστασία του εγκεφάλου μας και μας προσφέρει πρόσκαιρη ανακούφιση. Αναβάλλοντας κάτι, δίνουμε μια ανταμοιβή στον εγκέφαλό μας, αφήνοντας τον να ξεκουραστεί. Αποφεύγουμε για λίγο το άγχος της υποχρέωσης, το βάρος μιας δύσκολης εργασίας, το φόβο της αποτυχίας, την αυτοκριτική, μέχρι που τα βρίσκουμε σύντομα ξανά μπροστά μας.
Η διαχείριση και των δύο, απαιτεί προσπάθεια και χρήση τεχνικών διαχείρισης. Είναι σημαντικό, να παρατηρούμε και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τις πηγές άγχους. Μπορούμε να αλλάξουμε, με τη σωστή φροντίδα του εαυτού μας και με μικρά βήματα. Τεχνικές αυτοπαρατήρησης και χαλάρωσης καθώς και τεχνικές ρύθμισης του ύπνου, μπορούν να μας βοηθήσουν στη διαχείριση του στρες.
Ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα με μικρούς στόχους, η ρύθμιση χρόνου και η οριοθέτηση, οι τεχνικές διαχείρισης δυσλειτουργικών σκέψεων, είναι μέρος του ταξιδιού μας προς τη ψυχική ευημερία.
Ξετυλίγω σιγά σιγά το κουβάρι και αναζητώ την άκρη της κλωστής. Κάθε κατάσταση που βιώνουμε, είναι πιθανό να μας κατακλύσει και να γίνει εμπόδιο αλλά μπορεί και να γίνει ένα εργαλείο της εξέλιξης μας. Ίσως όλα αυτά να μοιάζουν πολλά. Οι πηγές άγχους να μοιάζουν καλά κρυμμένες και η απάντηση μας στο γιατί ανέβαλα κάτι, να είναι αόριστη.
Η βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να είναι πολύτιμη, αν νιώθει κανείς ότι δυσκολεύεται και δε ξέρει πως να ξεκινήσει το θεραπευτικό του ταξίδι.
Μαρτίνη Εβελίνα
Σύμβουλος ψυχικής υγείας
MSc Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία
6982174962
PHOTO: PIXABAY